صدا بندی در ساختمان بر اساس مبحث ۱۸ مقررات ملی ساختمان
امروزه کنترل صدا و ایجاد محیطی آرام در ساختمانهای مسکونی، اداری و تجاری یکی از مهمترین شاخصهای کیفیت زندگی محسوب میشود. مبحث ۱۸ مقررات ملی ساختمان با عنوان «عایقبندی و تنظیم صدا» به طور ویژه به این موضوع پرداخته و الزامات فنی برای طراحی و اجرای ساختمانها را مشخص کرده است.
تعریف صدا
طبق مبحث ۱۸، صدا عبارت است از تغییرات فشار در محیط الاستیک (مانند هوا) که توسط گوش انسان در بازهی فرکانسی حدود ۲۰ تا ۲۰ هزار هرتز قابل درک است. صدا میتواند مطلوب (مثل موسیقی) یا نامطلوب (نویز و آلودگی صوتی) باشد. هدف از صدا بندی در ساختمان، کاهش صداهای ناخواسته و ایجاد آرامش صوتی است.
انواع انتقال صدا در ساختمان
انتقال صدا در ساختمانها معمولاً به دو شکل اصلی اتفاق میافتد:
۱. صدای هوابرد (Airborne Sound)
-
ناشی از انتشار امواج صوتی در هوا است.
-
مثال: صدای صحبت کردن، تلویزیون، موسیقی.
-
از طریق دیوارها، سقفها و بازشوها منتقل میشود.
-
برای کنترل آن از دیوارهای سنگینتر یا عایقهای صوتی مانند پشم سنگ و پنلهای آکوستیک استفاده میشود.
۲. صدای ضربهای یا کوبهای (Impact Sound)
-
ناشی از ارتعاش مکانیکی اجسام جامد است.
-
مثال: صدای راه رفتن، جابهجایی مبلمان یا افتادن اجسام روی کف.
-
از طریق سازه (کف، تیرچهها، دالها و دیوارها) منتقل میشود.
-
برای کاهش آن از لایههای ارتجاعی، کفسازی شناور (Floating Floor) و عایقهای ضربهگیر استفاده میشود.

۳. انتقال جانبی یا ساختاری (Flanking Transmission)
-
زمانی اتفاق میافتد که صدا بهطور غیرمستقیم از مسیرهای جانبی و اجزای متصل ساختمان منتقل شود.
-
مثال: صدای تلویزیون همسایه که از دیوار مشترک عبور نکرده بلکه از طریق کف یا دیوار جانبی منتقل شده است.
-
برای کنترل آن باید در طراحی جزئیات اتصال دیوار، کف و سقف دقت شود.
شاخصهای مهم در صدا بندی (بر اساس مبحث ۱۸)
برای ارزیابی عملکرد صوتی اجزای ساختمان، مبحث ۱۸ شاخصهای زیر را معرفی میکند:
-
شاخص کاهش صدای هوابرد (STC یا Rw): بیانگر میزان توانایی دیوار یا سقف در جلوگیری از انتقال صدای هوابرد است. هرچه مقدار STC بالاتر باشد، عملکرد عایق صوتی بهتر است.
-
شاخص صدای کوبهای (IIC یا Ln,w): نشاندهنده میزان صدای منتقلشده بر اثر ضربه در کف است. هرچه عدد کوچکتر باشد، عملکرد بهتری دارد.
-
NRC (Noise Reduction Coefficient): ضریب جذب صدا که نشان میدهد یک متریال چه مقدار از انرژی صوتی را جذب میکند.
الزامات مبحث ۱۸ در صدا بندی ساختمانها
-
دیوارهای جداکننده واحدهای مسکونی باید دارای STC حداقل ۵۰ باشند.
-
کف بین واحدهای مسکونی باید دارای IIC حداقل ۵۰ باشد تا انتقال صدای ضربهای کنترل شود.
-
استفاده از عایقهای معدنی (مانند پشم سنگ) در دیوارها و سقفها به شدت توصیه شده است.
-
در طراحی بازشوها (درها و پنجرهها) باید از مصالحی با مشخصات صوتی مناسب استفاده شود.
راهکارهای عملی صدا بندی در ساختمان
-
استفاده از دیوارهای چندلایه با هسته عایق صوتی (پشم سنگ یا فوم آکوستیک).
-
اجرای کف شناور برای کاهش صدای کوبهای.
-
نصب سقف کاذب همراه با لایهی جاذب صوت.
-
درزبندی دقیق اطراف در و پنجره برای جلوگیری از نشت صدا.
-
طراحی صحیح جزئیات اتصال بین اجزای سازه برای کاهش انتقال جانبی.
پشم سنگ ۵ سانتیمتر با دانسیته ۱۲۰ انتخابی حرفهای برای عایق صوتی
پشم سنگ یکی از پرکاربردترین عایقهای حرارتی و صوتی در صنعت ساختمان است که از ذوب سنگ بازالت و الیافسازی آن به دست میآید. پشم سنگ با ضخامت ۵ سانتیمتر و دانسیته ۱۲۰ کیلوگرم بر متر مکعب، به دلیل تراکم بالا و ساختار الیافی متراکم، عملکرد بسیار مناسبی در جذب و کاهش انتقال صدا دارد.
این محصول در دستهی عایقهای نیمهسنگین قرار میگیرد و به طور ویژه در پروژههایی که کنترل صدا و جلوگیری از انتقال نویز اهمیت بالایی دارد، استفاده میشود.
مشخصات فنی
-
ضخامت: ۵ سانتیمتر
-
دانسیته (چگالی): ۱۲۰ کیلوگرم بر متر مکعب
-
جنس: الیاف معدنی حاصل از سنگ بازالت
-
مقاومت حرارتی: بالا (تحمل دما تا حدود ۷۵۰ درجه سانتیگراد)
-
ضریب جذب صوت (NRC): بالا (بین 0.9 تا 1 بسته به شرایط اجرا)
کاربردها با تمرکز بر عایق صوتی
- دیوار مشترک:
در ساختمانهای اداری و مسکونی که دارای دیوار مشترک با واحد مجاور هستند مبحث انتقال صدا گاهی باعث صلب آسایش ساکنان میگردد . حفظ حریم خصوصی و تامین آرامش ساکنان از مسایل دارای اهمیت بسیار است . در هنگام ساخت بنا با استفاده از دیوار های چند لایه که میان آنها از عایق های پشم سنگ تخته ای استفاده شده می توان تا حدود زیادی از انتقال صدا بین واحد های مشترک جلوگیری کرد . در صورتی که سازنده در هنگام ساخت این مورد را رعایت ننموده باشد میتوان با استفاده از سیستم دیوار خشک و استفاده از عایق پشم سنگ تا حدود بسیار زیادی این نقص را برطرف نمود . در اینگونه موارد میتوان از پشم سنگ با دانسیته بالا ( دانسیته 120 ) برای عایق کاری صوتی دیوار مشترک استفاده نمود .
- استودیوهای ضبط و سالنهای موسیقی:
به دلیل دانسیته بالا، این محصول توانایی جذب فرکانسهای میانی و بالا را دارد و مانع برگشت صدا (اکو) میشود.
- سینماها و سالنهای تئاتر:
برای ایجاد محیطی آکوستیک و جلوگیری از نشت صدا بین فضاها.
- کف و سقف کاذب:
در آپارتمانها و هتلها که انتقال صدای کوبهای (راه رفتن، افتادن اجسام) آزاردهنده است، قرار دادن این عایق بین کف و سقف عملکرد بسیار مؤثری دارد.
- اتاقهای تأسیسات و موتورخانهها:
برای جلوگیری از انتقال صدای دستگاههای مکانیکی و تهویه به سایر بخشهای ساختمان.
مزایای پشم سنگ ۵ سانتیمتر دانسیته ۱۲۰
- جذب صوت بسیار بالا و کاهش انتقال صدا حتی در فرکانسهای پایین
- ضخامت مناسب برای نصب آسان در دیوارهای سبک و کناف
- مقاوم در برابر آتش و جلوگیری از گسترش حریق
- دوام بالا و عدم تغییر شکل در طول زمان
- سازگار با محیط زیست و قابل بازیافت