پلی وود چیست ؟

پلی‌وود یا تخته‌چندلایی ، صفحه‌ای چوبی مسطحی است که از چسباندن چندین لایه نازک چوب (ورق‌های چوبی) به یکدیگر تولید می شود . کلمه «پلی» به همین لایه‌های نازک اشاره دارد و ریشه‌ی آن از فعل فرانسوی plier به‌معنای «تا کردن» گرفته شده است.

پلی وود چونه ساخته میشود ؟

پلی‌وود نوعی چوب مهندسی‌شده است (یعنی چوبی که از طریق ترکیب یا چسباندن رزین و ورق‌های الیاف چوب ساخته می‌شود) و همیشه حداقل سه لایه ونیر یا روکش چوبی دارد. برای تولید انواع مختلف پلی‌وود، از گونه‌های گوناگون درختان و چسب‌های مختلف استفاده می‌شود و در همه موارد، این لایه‌ها با استفاده از فرایندی شامل گرما و فشار به یکدیگر متصل می‌شوند.

تعداد لایه‌ها یا همان «پلی‌ها» همیشه عددی فرد است تا تعادل ورق حفظ شده و از تاب برداشتن آن جلوگیری شود. در برخی از ورق‌ها، تمام لایه‌ها به صورت عمود بر یکدیگر قرار می‌گیرند و در برخی دیگر – در صورت وجود لایه‌های بیشتر – این زاویه‌ها ممکن است به صورت پله‌ای و با اختلاف ۴۵ درجه نسبت به هم باشند که باعث افزایش استحکام در جهات مختلف می‌شود.

در هر دو حالت، این روشِ قرار دادن زاویه‌دار الیاف چوب، کراس‌گرینینگ یا کراس-لامینیشن (Cross-graining / Cross-lamination) نامیده می‌شود و همان چیزی است که به پلی‌وود دوام و استحکام می‌بخشد. کراس‌گرینینگ باعث کاهش انبساط و انقباض چوب، بهبود پایداری ابعادی، کاهش احتمال ترک‌خوردن در هنگام میخ‌کوبی در لبه‌ها و یکنواخت شدن استحکام ورق در تمام جهات می‌شود.

تاریخچه ی پلای وود 

از آن‌جایی که پلی‌وود به‌وضوح ماده‌ای ساخته‌شده و صنعتی است و در کاربردهای امروزی زیادی مانند ساختمان سازی در مقیاس وسیع استفاده می‌شود، بسیاری از مردم فکر می‌کنند که این متریال نسبتاً جدید است که البته تصور نادرستی است .

فرایند لایه‌چینی متقاطع (cross-lamination) برای ساخت ماده‌ای شبیه به پلی‌وود، روی یک نقش‌برجسته یافت‌شده در تبس (Thebes) که به مصر باستان بازمی‌گردد، نشان داده شده است! همچنین مشخص شده که یونانی‌های باستان نیز از این روش برای اتصال چوب استفاده می‌کرده‌اند. در سال ۱۷۹۷، سِر ساموئل بنتام، مهندس مکانیک و معمار برجسته نیروی دریایی بریتانیا، برای چندین اختراع مربوط به ماشین‌آلات تولید ونیر، درخواست ثبت پتنت داد.

در درخواست‌های او، نخستین توصیف مکتوب از آنچه امروزه به‌عنوان پلی‌وود می‌شناسیم ارائه شد – او مفهوم چسباندن لایه‌های نازک چوبی (ونیر) با چسب برای ساخت قطعه‌ای ضخیم‌تر را توضیح داد. حدود ۵۰ سال بعد، امانوئل نوبل، پدر آلفرد نوبل (بنیان‌گذار جایزه نوبل)، به قابلیت‌های چوب لایه‌ای برای استفاده در صنعت پی برد.

نوبل پدر دستگاه تراش دوّار (rotary lathe) را اختراع کرد، که در آن، قطعه‌ای چوب حول محور خود می‌چرخد و لایه‌های نازکی از آن جدا می‌شود – چیزی شبیه پوست کندن یک سیب با چاقو. در نسخه‌ای از یک فرهنگ‌لغت فرانسوی در سال ۱۸۷۰، شرحی از تولید ونیر با این دستگاه آورده شده، پس می‌توان نتیجه گرفت که این روش تا آن زمان در فرانسه جا افتاده بود.

پلی‌وود در سال ۱۸۶۵ به ایالات متحده راه یافت و اندکی بعد در تولیدات صنعتی استفاده شد. در سال ۱۹۲۸، نخستین ورق‌های استاندارد در بازار آمریکا به‌عنوان مصالح ساختمانی عمومی معرفی شدند. در این مرحله، دیگر پلی‌وود به‌عنوان ماده‌ای ظریف و لوکس تلقی نمی‌شد و به جای پیوند با محصولات سفارشی و خاص، به نمادی از تولید انبوه و ارزان بدل شد.

اما با اختراع چسب‌های مصنوعیِ مقاوم در برابر آب و با کیفیت بالا در قرن بیستم، پلی‌وود جانی دوباره گرفت. این ماده در جنگ جهانی دوم اهمیت بسیاری یافت و در ساخت سربازخانه‌ها، قایق‌ها، سلاح‌ها و حتی هواپیماها به‌کار رفت. هواپیمای معروف چندمنظوره جفری دی هاویلند به نام موسکیتو (Mosquito)، که به‌طور محبت‌آمیز "اعجوبه‌ی چوبی" (The Wooden Wonder) لقب گرفته بود، از پلی‌وود برای بال‌ها، بدنه، دیواره‌های داخلی و بخش‌های دیگر خود استفاده می‌کرد.

انواع پلی وود و کاربردهای آن 

اما بیایید به زمان حال برگردیم؛ امروزه پلی‌وود در چه جاهایی استفاده می‌شود؟

به‌بیان ساده، تقریباً در هر چیزی!

بسته به نوع چوب و چسب به‌کاررفته، و همچنین درجه‌بندی (گرید) ورق، پلی‌وود می‌تواند کاربری‌های بسیار متنوعی داشته باشد . از جایگزینی بوم نقاشی برای هنرمندان گرفته تا ماده‌ای مناسب برای ساخت تجهیزات زمین‌های بازی کودکان.

پلی‌وود نرم‌چوب (Softwood Plywood) که معمولاً از چوب درختانی مانند داگلاس‌فیر، سرو، صنوبر، کاج یا چوب قرمز (ردوود) ساخته می‌شود، گزینه‌ای ایده‌آل برای ساخت صفحات بادبند، کف‌سازی، سقف و دیوارها در ساختمان‌سازی است.

علاوه بر این، این نوع پلی‌وود برای ساخت حصار، بدنه داخلی وسایل نقلیه، جعبه‌سازی و بسته‌بندی نیز عملکرد بسیار خوبی دارد.

پلی‌وود گرمسیری (Tropical Plywood) عمدتاً توسط مالزی و اندونزی و همچنین سایر کشورهای جنوب‌شرق آسیا تأمین می‌شود. این نوع پلی‌وود از ترکیبی از گونه‌های چوبی مناطق گرمسیری ساخته می‌شود و در بسیاری از کاربردهای روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از جمله:

• ساخت خانه‌های اقتصادی

• صفحات سازه‌ای (Structural Panels)

• پروژه‌های کوچک خانگی و کارهای DIY (خودت انجام بده)

این نوع پلی‌وود به دلیل تنوع چوبی و در دسترس بودن، از محبوبیت زیادی در مصارف عمومی برخوردار است.

پلی‌وود سخت‌چوب (Hardwood Plywood) از چوب درختان دولپه‌ای مانند بلوط، ماهوگانی و راش ساخته می‌شود و در محیط‌هایی که شرایط سخت و پرفشار دارند کاربرد فراوانی دارد.

برای مثال، کف و دیوارهای مقاوم کارخانه‌ها، کانتینرها و وسایل نقلیه حمل‌ونقل اغلب از این نوع پلی‌وود ساخته می‌شوند. همچنین، تیغه‌های توربین‌های بادی و جعبه‌های عایق برای کشتی‌های حامل گاز طبیعی مایع‌شده (LNG) نیز از دیگر نمونه‌های مهم استفاده از پلی‌وود سخت‌چوب هستند.

ضخامت دقیق و یکنواخت این نوع پلی‌وود، آن را به انتخابی عالی برای موارد زیر تبدیل کرده است:

• تخته‌های برش قالب (Die-cutting boards)

• ساخت بلندگوهای حرفه‌ای

• تابلوها و حصارهای تبلیغاتی فضای باز

• تجهیزات ورزشی

• سازهای موسیقی

• مبلمان

این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که پلی‌وود سخت‌چوب در صنایع پیشرفته و حساس جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.