مشخصات فنی انواع مش فایبر گلاس
مشخصات فنی انواع مش فایبرگلاس
مش فایبرگلاس یک محصول مهندسی پیچیده است که عملکرد آن توسط مجموعه‌ای از پارامترهای فنی خاص تعریف می‌شود. درک این مشخصات برای انتخاب نوع صحیح مش برای یک کاربرد خاص، اطمینان از اثربخشی، دوام و انطباق آن با مقررات ساختمانی و استانداردهای صنعتی ضروری است. این مقاله مشخصات فنی کلیدی مش فایبرگلاس را با تمرکز ویژه بر کاربرد آن در ساخت‌وساز تشریح می‌کند.
- ترکیب و ساخت اولیه
نوع شیشه: ماده اولیه مش فایبرگلاس معمولاً الیاف شیشه است. رایج‌ترین انواع آن عبارتند از:
شیشه E (E-Glass - شیشه الکتریکی): این نوع شیشه، استاندارد و با کاربرد عمومی است که با استحکام خوب در محیط قلیایی مشخص می‌شود. به طور گسترده در کاربردهای ساختمانی استفاده می‌شود.
شیشه C (C-Glass - شیشه شیمیایی): مقاومت شیمیایی بالاتری نسبت به شیشه E دارد، به ویژه در برابر اسیدها.
شیشه AR (AR-Glass - شیشه مقاوم در برابر محیط قلیایی): برای کاربردهایی که شامل محیط‌های قلیایی (میکروسمنت، گچکاری، پلاستر سیمانی ، ماستیک فایبر سمنت برد) هستند، حیاتی است. مش فایبر گلاس AR حاوی درصد بالایی از زیرکنیا (ZrO2) (معمولاً ≥16%) است که به طور قابل توجهی مقاومت آن را در برابر حمله مواد قلیایی افزایش می‌دهد و از تخریب در طول زمان جلوگیری می‌کند.
شیشه با سیلیس بالا (High-Silica Glass): برای کاربردهای با دمای بالا (تا 1000 درجه) استفاده می‌شود که اغلب دارای محتوای سیلیس (SiO2) 96% یا بیشتر است.
نوع بافت:
بافت لنویی (Leno Weave): این رایج‌ترین نوع بافت برای مش فایبرگلاس است که با ساختار باز و پایدار خود مشخص می‌شود، جایی که نخ‌های تار به دور نخ‌های پود پیچیده می‌شوند و از لغزش جلوگیری کرده و پایداری مش را حفظ می‌کنند.
بافت ساده (Plain Weave): بافت ساده‌تر، که گاهی برای کاربردهای خاص استفاده می‌شود.
پوشش (Coating): پس از بافت، مش فایبرگلاس خام با یک پوشش پلیمری (مانند امولسیون اکریلیک، SBR یا PVC) آغشته می‌شود. این پوشش برای موارد زیر حیاتی است:
تثبیت بافت و جلوگیری از ریش‌ریش شدن.
افزایش مقاومت در برابر قلیایی (برای مش AR).
بهبود چسبندگی به مواد ساختمانی مختلف.
محافظت از الیاف شیشه در برابر عوامل محیطی.
محتوای پوشش (یا محتوای رزین): این مقدار معمولاً به صورت درصدی از وزن کل مش بیان می‌شود و از 14% تا 28% یا بیشتر، بسته به خواص و کاربرد مورد نظر، متغیر است. محتوای پوشش بالاتر معمولاً نشان‌دهنده پایداری و مقاومت شیمیایی بهتر است.
محتوای قابل احتراق (Loss on Ignition - LOI): این مقدار درصد مواد آلی (پوشش) موجود در مش را نشان می‌دهد. برای کاربردهای مقاوم در برابر آتش، LOI کمتر مطلوب است.
- مشخصات ابعادی و فیزیکی
وزن (گرماژ): بر حسب گرم بر متر مربع (g/m2) اندازه‌گیری می‌شود و یکی از مهم‌ترین مشخصات است. این مقدار چگالی و ضخامت مش را نشان می‌دهد. وزن‌های رایج بر اساس کاربرد به طور قابل توجهی متفاوت است:
وزن سبک (مثلاً 45−75g/m2): اغلب برای تقویت گچکاری دیوارهای داخلی ، مسلح کردن ماستیک مخصوص سمنت برد ، اجرای میکروسمنت نما یا کاربردهای سبک آب‌بندی استفاده می‌شود.
وزن متوسط (مثلاً 110−165g/m2): استاندارد برای تقویت سیمانکاری در نما و وال مش و استفاده در عایق های رطوبتی مدرن
وزن سنگین (مثلاً 200−500g/m2 یا بیشتر): برای کاربردهای سخت که نیاز به مقاومت در برابر ضربه بالا دارند، یا کاربردهای صنعتی خاص استفاده می‌شود.
اندازه مش (اندازه روزنه): به اندازه دهانه‌های موجود در مش اشاره دارد که معمولاً بر حسب میلی‌متر (mm×mm) اندازه‌گیری می‌شود. اندازه‌های رایج عبارتند از:
4×4mm و 5×5mm (برای پلاستر سیمانی و سمنت برد و میکروسمنت بسیار رایج است)
10×10mm (برای تقویت سنگین‌تر یا اهداف خاص)
اندازه‌های مش کوچک‌تر (مثلاً 1×1mm، 2×2mm) برای کاربردهای بسیار ظریف مانند توری حشره‌گیر یا فیلتراسیون تخصصی استفاده می‌شوند.
ابعاد رول:
عرض: معمولاً 1m (1000 میلی‌متر) است.
طول: معمولاً 50m یا 100m می باشد.
- خواص مکانیکی
این خواص برای درک عملکرد مش تحت تنش مهم هستند:
استحکام کششی (مقاومت گسیختگی): این مشخصه نیروی لازم برای پاره شدن مش را در هر دو جهت تار (طولی) و پود (عرضی) اندازه‌گیری می‌کند. معمولاً بر حسب نیوتن بر 5cm (N/5cm) یا کیلوگرم بر 5cm (kg/5cm) بیان می‌شود.
مقادیر بالاتر نشان‌دهنده مش قوی‌تر است.
برای تقویت نمای خارجی، مقادیر معمول می‌تواند از 500N/5cm تا بیش از 1500N/5cm بسته به وزن و کاربرد خاص متغیر باشد.
انطباق با استاندارد: استحکام کششی معمولاً طبق استانداردهای بین‌المللی مانند EN 13496 یا ASTM D5035 آزمایش می‌شود.
کشیدگی در نقطه گسیختگی: درصدی که مش قبل از پاره شدن تحت بار کششی کشیده می‌شود. کشیدگی کمتر به طور کلی برای کاربردهای تقویتی ترجیح داده می‌شود زیرا به معنای تغییر شکل کمتر و پشتیبانی صلب‌تر است. معمولاً ≤5% یا حتی کمتر است.
- مقاومت شیمیایی و محیطی
مقاومت در برابر محیط قلیایی (برای مش فایبرگلاس AR): این ویژگی برای مش فایبرگلاس مورد استفاده در مصالح بر پایه سیمان یا آهک بسیار مهم است. آزمایش اصلی شامل غوطه‌ور کردن مش در محلول 5% هیدروکسید سدیم (NaOH) در دمای بالا (مثلاً 60 درجه) برای مدت زمان مشخص (مثلاً 28 روز) است.
حفظ استحکام کششی: معیار کلیدی، درصد استحکام کششی حفظ شده پس از این آزمایش غوطه‌وری در محلول قلیایی است. مقادیر بالا (مثلاً ≥50% یا ≥90%) نشان‌دهنده مقاومت قلیایی زیاد و دوام طولانی مدت در محیط‌های قلیایی است.
محتوای زیرکنیا: برای مش فایبرگلاس AR، حداقل محتوای زیرکنیا 16% اغلب برای اطمینان از مقاومت قلیایی کافی مشخص می‌شود.
پایداری شیمیایی: مش فایبرگلاس مقاومت خوبی در برابر بیشتر اسیدها (به جز اسید هیدروفلوئوریک)، آب و مواد شیمیایی رایج ساختمانی از خود نشان می‌دهد.
مقاومت در برابر UV: در حالی که خود الیاف شیشه در برابر UV پایدار هستند، پوشش پلیمری می‌تواند مستعد تخریب UV باشد. مش‌های با کیفیت بالا از پوشش‌های مقاوم در برابر UV استفاده می‌کنند.
مقاومت در برابر دما: فایبرگلاس ذاتاً مقاوم در برابر حرارت است. شیشه E می‌تواند دماهایی تا 600∘C را تحمل کند، در حالی که شیشه با سیلیس بالا می‌تواند در برابر بیش از 1000∘C مقاومت کند. با این حال، پوشش پلیمری ممکن است تحمل دمای پایین‌تری داشته باشد.
مقاومت در برابر آتش: فایبرگلاس غیرقابل احتراق است و از گسترش شعله پشتیبانی نمی‌کند و به ایمنی آتش‌سوزی سیستم‌های ساختمانی که در آن ادغام شده است کمک می‌کند. رتبه‌بندی‌های آتش معمولاً به کل سیستم (مثلاً EIFS) اختصاص داده می‌شود تا فقط به مش.
- سایر ویژگی‌های مهم
رنگ: معمولاً سفید، اما می‌تواند برای شناسایی یا اهداف زیبایی‌شناختی به رنگ‌های آبی، سبز، زرد یا رنگ‌های دیگر نیز باشد.
بسته‌بندی: معمولاً در رول، پیچیده شده در فیلم پلاستیکی، و سپس در کارتن یا روی پالت عرضه می‌شود.
تاریخ انقضا: بسته به تولیدکننده متفاوت است، اما معمولاً چندین سال در صورت نگهداری در مکانی خنک و خشک و دور از نور مستقیم خورشید.
چسبندگی: چسبندگی خوب به ملات و مکانی که باید تقویت کند (مانند ملات، گچ، بتن) را تضمین می‌کند.
انعطاف‌پذیری: در حالی که سختی را فراهم می‌کند، مش باید به اندازه کافی انعطاف‌پذیر باشد تا به راحتی جابجا شده و بدون ترک‌خوردگی جاسازی شود.
استانداردهای و گواهینامه‌های مربوطه (بین‌المللی و در ایران)
برای اطمینان از کیفیت و عملکرد، مش فایبرگلاس باید با استانداردهای ملی و بین‌المللی مربوطه مطابقت داشته باشد:
EN 13496 (استاندارد اروپایی): این استاندارد به طور خاص برای شبکه‌های تقویت‌کننده برای سیستم‌های کامپوزیت عایق حرارتی خارجی (ETICS/EIFS) اعمال می‌شود و الزامات مربوط به استحکام کششی، مقاومت در برابر قلیایی و سایر خواص را مشخص می‌کند. بسیاری از مش‌های فایبرگلاس با کیفیت بالا برای نماها به این استاندارد پایبند هستند.
ETAG 004 (راهنمای تایید فنی اروپا): این راهنما یک چارچوب جامع برای ارزیابی ETICS، از جمله الزامات عملکرد برای شبکه‌های تقویت‌کننده در این سیستم‌ها، ارائه می‌دهد.
استانداردهای ASTM (انجمن آمریکایی آزمایش و مواد): استانداردهای مختلف ASTM برای الیاف شیشه و پارچه‌های بافته شده، مانند ASTM D5035 برای مقاومت گسیختگی، اعمال می‌شود.
استانداردهای ISO (سازمان بین‌المللی استانداردسازی): استانداردهای عمومی برای منسوجات و الیاف شیشه.
در ایران، در حالی که استانداردهای ملی خاصی صرفاً برای مش فایبرگلاس ممکن است کمتر از استانداردهای بین‌المللی مورد استناد قرار گیرند، کیفیت مش فایبرگلاس مورد استفاده در ساخت‌وساز، به ویژه برای پلاستر سیمانی ، میکروسمنت ، ماستیک مخصوص سمنت برد (که در حال گسترش است)، اغلب بر اساس انطباق آن با استانداردهای اروپایی مانند EN 13496 ارزیابی می‌شود. تولیدکنندگان و واردکنندگان معمولاً برگه‌های اطلاعات فنی (TDS) را ارائه می‌دهند که این مشخصات را فهرست می‌کنند. مشاوره با کارشناسان محلی و تأیید گواهینامه‌های محصول همیشه برای پروژه‌های خاص توصیه می‌شود.
با ارزیابی دقیق این مشخصات فنی، مهندسان، معماران و پیمانکاران می‌توانند اطمینان حاصل کنند که مش فایبرگلاس انتخابی، الزامات سخت‌گیرانه پروژه‌های آنها را برآورده می‌کند و منجر به سازه‌های بادوام، ایمن و با عملکرد بالا می‌شود.
